ΜΗΠΩΣ ΦΤΑΙΕΙ Ο ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΜΟΥ?

Σκεφτείτε αυτή τη φίλη σας που τρώει τόσο πολύ αλλά δεν παχαίνει ή τον συγγενή που ενώ είναι παχύσαρκος στα οικογενειακα τραπέζια φαίνεται να τρώει ελάχιστα. Και όλη αυτή η παραφιλολογία για το πώς να αυξήσετε το μεταβολισμό σας, τις συγκεκριμένες τροφές που το κάνουν αυτό. Όλα φαίνεται να δείχνουν ότι κάποιοι άνθρωποι είναι περισσότερο “τυχεροί” και μπορούν να τρώνε μεγάλες ποσότητες φαγητού, ενώ άλλοι αυξάνουν το βάρος τους τρώγοντας ελάχιστα.

Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα;

Ας αρχίσουμε με το τι σημαίνει ο όρος μεταβολισμος. Βασικός Μεταβολισμός είναι η ποσότητα αυτή της ενέργειας (οι θερμίδες δηλαδή) που χρειάζεται ο οργανισμός για να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες που απαιτούνται για να εκτελεστούν οι βασικές του λειτουργίες, όπως αναπνοή, διατήρηση της θερμοκρασίας κ.ά.. Στον βασικό αυτό μεταβολισμό προστίθεται η ενέργεια που χρειάζεται για την άσκηση αλλά και για οποιαδήποτε άλλη φυσική δραστηριότητα (δουλειές στο σπίτι, περπάτημα κτλ). Τέλος, ενέργεια απαιτείται και για την πέψη της τροφής που καταναλώνουμε κάθε μέρα.

Από τι εξαρτάται ο μεταβολισμός τελικά;

1. Ο κύριος παράγοντας που επηρεάζει τον μεταβολισμό και άρα την ενέργεια που πρέπει να καταναλώσουμε ημερησίως είναι η ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ.  Αυτή περιλαμβάνει όχι μόνο την οργανωμένη άσκηση, αλλά και οποιαδήποτε άλλη μορφή δραστηριότητας μέσα στη μέρα. Το περπάτημα για τη δουλειά, η χρησιμοποίηση της σκάλας αντί του ασανσέρ, το πλύσιμο των πιάτων και πολλά άλλα αποτελούν μορφές δραστηριότητας. Έχει προταθεί ότι ακόμα και το αν κάποιος είναι νευρικός ή όχι, συνήθως στέκεται αντί να κάθεται μπορεί να επηρεάσει το βασικό του μεταβολισμό.

2. Κατόπιν, βασικός παράγοντας διαφοροποίησης του μεταβολισμού είναι το μέγεθος της ΑΛΛΙΠΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ. Όσο μεγαλύτερη είναι η άλλιπη μάζα σώματος, τόσο μεγαλύτερες και οι ενεργειακές ανάγκες. Μέσω αυτής της συσχέτισης εξηγούνται η διαφορές στο βασικό μεταβολισμό μεταξύ ανδρών και γυναικών (οι άνδρες έχουν εκ κατασκευής μεγαλύτερη μυική μάζα από τις γυναίκες) και λόγω ύψους (οι ψηλότεροι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερο μέγεθος σώματος και άρα μεγαλύτερη άλλιπη μάζα σώματος και αυξημένο μεταβολισμό).  Πρέπει να σημειωθεί ότι και οι παχύσαρκοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη άλλιπη μάζα σώματος και άρα αυξημένο μεταβολισμό σε σχέση με τους φυσιολογικού βάρους.

3. Ο ΦΑΙΟΣ ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ.  Είναι ένα διαφορετικό είδος λιπώδη ιστού πέρα από τον λευκό που αποθηκεύει λίπος, έχει φανεί ότι έχει κάποιες κοινές πρωτεΐνες με τους μύες και έχει προταθεί ότι μπορεί να «καίει» λίπος. Ενώ όμως έχει αποδειχτεί η σημασία του στα βρέφη, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο αν έχει κάποια βαρύτητα στους ενήλικες και αν μπορεί να εξηγήσει διαφορές στον μεταβολισμό.

4. Ο μεταβολισμός μπορεί επίσης να επηρεάζεται από πιθανή δυσαπορρόφηση σε περιπτώσεις ασθένειας.

5. Τέλος, έχει αποδειχτεί ότι η “δίαιτα”, δηλασή ο περιορισμός της ενεργειακής πρόσληψης μπορεί να προκαλέσει μια μείωση στο βασικό μεταβολισμό, η οποία όμως είναι μικρή (της τάξεως του 2%) και προσωρινή.

Εντυπωσιακή είναι μία έρευνα που έγινε στην Αμερική για να διερευνήσει τις διαφορές μεταβολισμού μεταξύ των ανθρώπων. Συγκέντρωσαν λοιπόν άτομα που ισχυρίζονταν ότι τρώνε πολύ χωρίς να παίρνουν βάρος και άλλους που ισχυρίζονταν ότι τρώνε ελάχιστα και παρόλ’ αυτά είναι παχύσαρκοι. Κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες ζήτησαν από αυτές τις ομάδες ανθρώπων να καταναλώνουν συγκεκριμένα φαγητά με γνωστή ενεργειακή περιεκτικότητα και μετρούσαν τη φυσική τους δραστηριότητα. Στο τέλος της έρευνας βρέθηκε ότι η διαφορές στο μεταβολισμό των ανθρώπων ήταν ελάχιστες και όλοι πήραν ή έχασαν βάρος σύμφωνα με αυτά που προβλέπονται για το γενικό πληθυσμό.

Άρα δεν υπάρχουν “τυχεροί” και ”άτυχοι”, αυτό που συμβαίνει είναι ότι υπάρχουν διαφορές στους παραπάνω παράγοντες. Ακόμη, πρέπει να σκεφτούμε ότι ο χαρακτηρισμός της ποσότητας της τροφής που καταναλώνουμε είναι υποκειμενικός, αυτό που για κάποιους είναι πολύ φαγητό, για κάποιον άλλο μπορεί να θεωρείται λίγο και αντίστροφα.

Ο μόνος τρόπος για να τονώσετε το μεταβολισμό σας είναι η άσκηση, που θα αυξήσει και την δαπάνη ενέργειας και την άλλιπη μάζα σώματος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Levine JA, Eberhardt NL, Jensen MD. Role of nonexercise activity thermogenesis in resistance to fat gain in humans. Science.1999;283:212–214.

Prentice AM, Black AE, Coward WA, Davies HL, Goldberg GR, Murgatroyd PR, Ashford J, Sawyer M, Whitehead RG. High levels of energy expenditure in obese women. Br Med J (Clin Res Ed). 1986 Apr 12;292(6526):983-7.

Butte NF, Puyau MR, Vohra FA, Adolph AL, Mehta NR, Zakeri I. Body size, body composition, and metabolic profile explain higher energy expenditure in overweight children. J Nutr. 2007 Dec;137(12):2660-7.

Cypess AM, Lehman S, Williams G, Tal I, Rodman D, Goldfine AB, Kuo FC, Palmer EL, Tseng YH, Doria A, Kolodny GM, Kahn CR. N Engl J Med. Identification and importance of brown adipose tissue in adult humans. 2009 Apr 9;360(15):1509-17.